روایتی از ترسناک‌ترین میدان تهران | چلوکباب قبل از مرگ تا پُک آخر از سیگار ادیب‌السلطنه | نقشه گنجی که ۱۰۰ سال بعد میدان اعدام را سرزبان ها انداخت
تاریخ انتشار: ۵ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۸۵۷۴۰۵
همشهری آنلاین - مجیدجباری: میدان اعدام از زمان سلطنت ناصرالدین شاه بنا شد. زمانی که تهران به‌واسطه گسترش جمعیت نیاز به توسعه پیدا کرده بود، حصار صفوی را که در همان حوالی بود خراب کردند و در محل تقاطع خیابان مولوی و خیابان دروازه غار، میدان وسیعی درست شد که بساط اعدام را در آن برپا می‌کردند. آن زمان مجرمان و محکومان را سر می بریدند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مراسم اعدام از همان ابتدا تماشاچی داشت. مردم از دور و نزدیک برای دیدن صحنه گردن‌زنی یا دارزدن مجرمان به حوالی میدان می‌آمدند. حتی با تغییر شرایط صحنه از گردن زدن تا به دارآویختن، این مراسم تماشاچیان خود را از دست نداد. میرغضبان(ماموران اجرای حکم) هم برای خود بروبیایی داشتند. از یک سو با برگزاری مراسم مجازات و اجرای حکم مجرمان ترسی از خود در میان مردم به جا می‌گذاشتند و از سوی دیگر، درآمدی برای خود کسب می کردند. به این صورت که قبل از اجرای حکم، مجرمان را پیاده در معابر و میدان‌های معروف و قبرستان‌های شهر می‌گرداندند و به زور از آنان می‌خواستند از مردم گدایی کنند. اگر می‌دیدند تلاش مجرمان برای گرفتن پول از مردم نتیجه ندارد به جان مجرمان می‌افتادند و آنها را با غل و زنجیر روی زمین می کشاندند تا دل اهالی برای آنان به رحم بیاید و پولی در دامن آنان بریزند. این کار، یعنی انعام گرفتن میرغضبان، کمی بعدتر به «حق تیغ» معروف شد.
پس از انقلاب مشروطه و تدوین قانون اساسی، سربریدن مجرمان که توحش به حساب می آمد، تغییر و شیوه اعدام و رفتار میرغضب‌ها با مجرمان هم رویه دیگری پیدا کرد. دیگر مجرمان برای گدایی در شهر گردانده نمی‌شدند و میرغضبان هم برای اجرای حکم اعدام، انعام خود را از مردم نمی‌گرفتند و دولت انعامشان را م داد. ماموران نظمیه هم رفتار بهتری با مجرمان و محکومان داشتند.
گفته می‌شود شب قبل از اعدام برای مجرمان، غذای مفصلی که معمولا چلوکباب بود تهیه می‌شد و همان شب از آنها می‌خواستند وصیت شان را بگویند یا بنویسند تا به دست خانواده‌شان برسانند. هنگامی که که مجرم را برای اجرای حکم اعدام آماده می‌کردند قبل از انداختن ناب دار به گردنش، سیگاری به او می‌دادند تا دم آخر، پُکی بزند؛ بعد اعدام را اجرا می‌کردند. می‌گویند این سیگار چون از سوی یکی از رئیس‌های اداره نظمیه به نام ادیب‌السلطنه سمیعی برای اولین‌بار به یک مجرم داده شده بود به نام سیگار «ادیب‌السلطنه‌ای» معروف شد.
به مرور زمان و بعد از گسترش شهر تهران، دیگر امکان اعدام در آن محل وجود نداشت، چون باعث تجمع مردم و مزاحمت در کار و کسب می‌شد. از این رو، بساط طناب دار را جمع کردند و به محله باغشاه تقاطع خیابان سپه بردند. در زمان محمد شاه، در همان حوالی دروازه نو ساخته شد و به‌واسطه نزدیکی این محل با میدان اعدام گاهی اوقات‌ها به میدان اعدام، میدان محمدیه نیز می‌گفتند.
نقشه‌گنجی که میدان را سرزبان‌ها انداختبعدها با بازسازی این منطقه، میدان محمدیه رنگ آرامش یافت. فضای سبز شهری گسترش پیدا کرد و حمل و نقل و تردد برای اهالی آن محل آسان شد. دیگر کسی در آن میدان رنگ اعدام را ندید و صحنه به دار آویختن و گردن‌زنی به خاطره‌ها سپرده شد. اما مرداد ماه ۱۳۸۵ ماجرای دستگیری باند ۷ نفره‌ای که در حوالی این میدان به دنبال گنج بوند، میدان اعدام را بعد از ۱۰۰ سال باز سرزبان‌ها انداخت. این باند با خریدن ملکی در حوالی میدان اعدام طی مدت نسبتا کوتاهی تونلی ۱.۵ کیلومتری در عمق ده متری حفر کرده بودند تا به گنج برسند. گفته می‌شود تنها ثمری که از این همه تلاش به‌دست این باند رسید، یک قطعه ظرف آب خوری سفالی و یک تکه لوله آبرسانی مربوط به دوران قاجار بود. چند ماه بعد یعنی در مهر ماه همان سال بازپرس پرونده در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها از به سرقت رفتن گنج از سوی متهمان پیش از دستگیری خبر داد.
از میدان مخوف تا پاتوق زیبای شهربعد از این همه سال، کمتر کسی روزهای وحشتناک گذشته را به یاد دارد. میدان محمدیه (اعدام) به عنوان محله قدیمی تهران در این روزگار با شکل و شمایل جدیدش ساکنان زیادی را در منطقه ۱۲ در خود جا داده است. مخوف ترین میدان قدیمی پایتخت بعد از بهسازی و اجرای طرح های توسعه شهری حالا یکی از بزرگترین و زیباترین پاتوق‌های شهری پایتخت است.
منبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: محله ناصرالدین شاه تاریخ بافت تاریخی تهران اعدام شهر پایتخت مشروطه میدان اعدام اجرای حکم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۸۵۷۴۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عمارت «شجاع‌السلطنه» بهار در دو قدمی تخریب
ایسنا/همدان عمارت «شجاع‌السلطنه» به وسعت ۹۳۰ مترمربع واقع در روستای پرلوک از توابع بخش صالح‌آباد شهرستان بهار یکی از بناهای زیبای تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور بوده که معماری این بنا، تاریخی به قدمت دوران قاجار دارد.
ورودی هشتی، حیاط، حوض، پستو حوض خانه، ایوان، پنجره‌های ارسی، شاه‌نشین، سه دری و آشپزخانه این عمارت هر یک گویی زمان حال را برای بیننده این اثر زیبای تاریخی به عقب بازمی‌گرداند و شکوه گمشده در دل تاریخ این عمارت را در تابلویی از گذشته در ذهن مخاطب با دلبری تمام زنده می‌کند و دوباره همه آدم‌های گذشته در ذهنت جان می‌گیرند.
اینجا همان جایی است که روزی قهقهه خنده کودکان به اوج آسمان عروج می‌کرد، اینجا همان جایی است که روزی ماهی‌های قرمز کوچک حوض خانه با سیب‌های سرخی که درون حوض عمارت رها کرده‌اند، همبازی می‌شدند. اینجا همان جایی است که صدای قلقل سماور و عطر چای بهارنارنج آن در یک روز تابستانی از گذشته‌های تاریخ بر ایوان عمارت هر رهگذری را به استکانی چای دعوت می‌کرد، خلاصه اینکه اینجا روزی قشنگی‌های خاص خود را داشت و این زیبایی و شکوه عمارت در گذشته خود باقی ماند.
چند روز پیش از حال و روز ناخوش این عمارت مبنی بر در حال تخریب شدن این اثر و نیازمندی آن به مرمت و بازسازی مطلع شدیم که همین امر موجب پیگیری ما برای اوضاع و احوال این عمارت شد.
دهیار روستای پرلوک شهرستان بهار در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: روستای پرلوک با جمعیتی افزون بر ۲۰۲۰ نفر شامل ۶۵۰ خانوار یکی از روستاهایی است که تاریخ پیدایش آن به زمان حکومت سلسله ماد و پیش از آن می‌رسد.
عمارت شجاع‌السلطنه روزگاری شکوه و ابهتی داشته
احمد کاویانی‌نیک با بیان اینکه گویش مردم پرلوک ترکی بوده و عمده اهالی روستا در امر دامداری و کشاورزی دارای فعالیت هستند، تصریح کرد: عمارت شجاع‌السلطنه روستای پرلوک و قلعه اربابی از جمله بناهای تاریخی این روستا بوده که روزگاری این بناها برای خود شکوه و ابهتی داشته‌اند.
وی با اشاره به اثر تاریخی عمارت شجاع‌السلطنه این روستا اظهار کرد: این عمارت مربوط به دوران قاجار بوده که در سال ۱۳۹۵ ثبت فهرست آثار ملی کشور شده اما با وجود ثبت آن در فهرست آثار ملی کشور، تاکنون هیچ‌گونه توجهی به مرمت و بازسازی این اثر زیبا و مهم تاریخی در این روستا نشده و بودجه و اعتباری برای مرمت و بازسازی آن توسط میراث فرهنگی اختصاص نیافته است.
کاویانی‌نیک تصریح کرد: بخشی از این عمارت دارای مالک خصوصی بوده و معمولا مالک خصوصی این بخش از عمارت با هزینه شخصی خود در حفظ و مرمت محدوده مالکیت خود اهتمام دارد بنابراین این قسمت از عمارت سالم باقی مانده اما بخش دیگر عمارت به علت فوت مالک و بی‌توجهی ورثه دچار تخریب شده است.
پیگیری ۱۰ ساله برای مرمت این بنا
وی با بیان اینکه بیش از ۱۰ سال است که برای مرمت و بازسازی این بنای تاریخی به دستگاه‌های مختلف ذیربط از جمله میراث فرهنگی رفت و آمد و پیگیری دارم تا شاید اقدامی برای حفظ و احیای این اثر تاریخی زیبای روستا داشته باشند، تصریح کرد: در بارندگی اوایل سال ۹۸ سقف و ایوان و دیوارهای این بنا دچار خسارت شد که به همین علت در اواسط همان سال میراث فرهنگی بخشی جزئی از سقف بنا را ایزوگام کرد اما پس از آن هیچ‌گونه اقدامی برای ادامه روند بازسازی و مرمت آن انجام نشده است.
کاویانی‌نیک با اشاره به اینکه معمولاً در ایام تعطیلات گردشگران مختلفی برای بازدید از این اثر به روستا مراجعه دارند، گفت: اگر عمارت تاریخی روستای پرلوک دوباره مرمت و بازسازی و سرپا شود، با راه‌اندازی خانه بوم‌گردی می‌توان جذب گردشگر دوچندانی برای روستا و منطقه داشت و مرمت این اثر از نقش مؤثری در جذب گردشگر برای روستا برخوردار خواهد بود.
قلعه اربابی ۲۰۰۰ سال دیگری هم در حال تخریب است
دهیار روستای پرلوک ادامه داد: علاوه بر عمارت شجاع‌السلطنه، یک قلعه اربابی ۲۰۰۰ ساله نیز در این روستا وجود دارد که متأسفانه از این قلعه تنها یک برج آن سالم باقی مانده و آن هم در حال تخریب است.
وی گفت: از سال گذشته پیگیر آن هستم که کارشناسان برای بازدید از این قلعه بیایند و تصمیمی برای آن بگیرند چراکه تخریب آن، موجب آسیب به منازل پیرامون قلعه خواهد شد اما تاکنون کارشناسان امر برای این موضوع هنوز به روستا نیامده‌اند.
کاویانی‌نیک با بیان اینکه این بناهای تاریخی به ویژه عمارت شجاع‌السلطنه را میراث فرهنگی نه خودش مرمت می‌کند و نه اجازه می‌دهد کسی آن را مرمت کند و این امر موجب سردرگمی ما شده است و نمی‌دانیم چه کنیم، افزود: اگر میراث فرهنگی مجوز مرمت لازم را به دهیاری و اهالی روستا بدهد و وضعیت مرمت آن را تعیین تکلیف کند، با پیگیری لازم دهیاری و اهالی روستا اعتبار مرمت این بنا را از جایی تأمین و جذب خواهیم و اجازه نمی‌دهیم این اثر تاریخی زیبای روستا اینگونه در مقابل چشمانمان تخریب و به سرنوشت قلعه اربابی دچار شود و از آن چیزی باقی نماند.
پیرو صحبت‌های دهیار روستای پرلوک، این موضوع را از اداره میراث فرهنگی شهرستان بهار نیز پیگیری شدیم.
مرمت عمارت شجاع‌السلطنه جزو برنامه امسال است
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان بهار در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: عمارت شجاع‌السلطنه روستای پرلوک ثبت فهرست آثار ملی کشور بوده و مرمت و بازسازی این اثر تاریخی جزو برنامه امسال میراث فرهنگی است و به طور قطع با اختصاص و تخصیص اعتبار لازم عملیات مرمت و بازسازی بنا را شروع خواهیم کرد.
محمد حرمتی در پاسخ به این سوال که مرمت و بازسازی این بنا به چه میزان اعتبار نیاز دارد؟ یادآور شد: بنده نمی‌توانم به طور دقیق میزان اعتبار مورد نیاز برای مرمت و بازسازی این بنا را تخمین بزنم، در این رابطه کارشناس امر میزان مورد نیاز اعتبار برای مرمت بنا را برای ما برآورد خواهد کرد.
وی ادامه داد: خانه شجاع‌السلطنه در حال حاضر دارای مالک خصوصی بوده و در نیمی از عمارت مالک خصوصی سکونت دارد و نیم دیگر آن فاقد سکونت است.
حرمتی تصریح کرد: برای نیمی از عمارت که مالک شخصی در آن دارای سکونت است، از مالک درخواست کردیم که نسبت به مرمت محدوده مالکیت خود اقدام کند اما می‌گوید پول ندارم و باید خودتان برای مرمت آن اقدام کنید.
وی با بیان اینکه برای مرمت و بازسازی این بنای تاریخی پیشقدم شدن و مشارکت مالک خصوصی آن نیز از نقش مؤثری در مرمت و بازسازی این بنا برخوردار خواهد بود، افزود: نظارت لازم از این بنای تاریخی را داریم و این بنا نیازمند مرمت و بازسازی است اما اینکه گفته شده بنا دچار تخریب شده است، صحت ندارد و با جدیت پیگیر مرمت و بازسازی بنای فوق در سال‌جاری هستیم.
مرمت بنا باید زیر نظر میراث فرهنگی انجام شود
وی در پاسخ به این سوال که آیا امکان این امر وجود دارد که مجوز لازم برای مرمت را به دهیاری و اهالی روستا بدهید؟ گفت: اگر مرمت بنا را زیر نظر اداره میراث فرهنگی و با مجوز این اداره انجام دهند، به طور قطع با آغوش باز از این موضوع استقبال نیز خواهیم کرد. دهیار روستا در رابطه با این موضوع می‌تواند برای رایزنی هر چه بیشتر به اداره میراث فرهنگی شهرستان مراجعه کند.
وی در پاسخ به اینکه دهیار روستای پرلوک می‌گوید اگر میراث فرهنگی اجازه دهد آنها با پیگیری اعتبار از محل‌های مختلف نسبت به مرمت و بازسازی بنا اقدام خواهند کرد اما میراث فرهنگی این اجازه را به آنها نمی‌دهد و خودشان هم برای مرمت اثر اقدام نمی کنند، گفت: تعجب می‌کنم چرا کار خود را می‌خواهند توجیه کنند، برای ما این موضوع و مرمت بنا به شرطی که با مجوز اداره میراث فرهنگی و با نظارت کارشناسان میراث فرهنگی باشد، هیچ مانعی ندارد حتی می‌توانند اعتبار را در اختیار میراث فرهنگی بگذارند و میراث فرهنگی به صورت کارشناسی روند مرمت بنا را انجام دهد، این امر مستلزم رایزنی لازم با دهیاری و شورای روستا خواهد بود.
رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان بهار، آثار تاریخی را شناسنامه و هویت فرهنگی هر جامعه دانست و گفت: حفاظت از آثار تاریخی همچون حفاظت از هویت و فرهنگ ایرانی از اهمیت بالایی برخوردار است.
به گزارش ایسنا، در رابطه با تاریخ این عمارت باید گفت، شجاع‌الملک یکی از خانهای روستا تصمیم می‌گیرد خانهای زیبا در دل روستا در کنار قلعه تاریخی بسازد بنابراین از طراحان غیربومی بهره می‌گیرد و حدود دو سال هم ساخت عمارت به طول می انجامد و پس از آن به صورت دوره‌ای شجاع‌السلطنه، محمد خان، غلامعلی خان و عطاالله خان و در نهایت کریم خان در این عمارت زندگی می‌کردند که پس از مهاجرت فرزند کریم خان و خالی از سکنه بودن آن شخصی از اهالی روستا عمارت را خریداری می‌کند که در حال حاضر به علت وسعت زیاد و نگهداری آن به دو قسمت تقسیم می‌شود و هم‌اکنون دریکی از قسمت‌ها سکونت دارند و قسمت دیگر آن خالی از سکنه است.
یکی از برنامه ها برای مرمت این بنا از سال‌ها پیش استفاده از این عمارت روستا به عنوان خانه بوم‌گردی بوده که به طور قطع در صورت مرمت و بازسازی، این اثر از نقش مؤثری در جذب گردشگر برای این روستا برخوردار خواهد بود.
انتهای پیام
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟